Οι επιπτώσεις των φυτοφαρμάκων στην υγεία
Ο άνθρωπος και το περιβάλλον εκτίθενται σε κινδύνους κατά τη χρήση των φυτοφαρμάκων, η οποία πλέον συνδέεται από την επιστημονική κοινότητα με την αύξηση των νοσημάτων του ενδοκρινικού, του νευρικού και του αναπαραγωγικού συστήματος. Αξιοσημείωτη είναι η αναφορά του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για ένα εκατομμύριο δηλητηριάσεις από φυτοφάρμακα ετησίως, που αποτελούν επείγουσες καταστάσεις και χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης για την αποτροπή της απορρόφησης του δηλητηρίου, την εξουδετέρωση της ουσίας και την επιτάχυνση της αποβολής της από τον οργανισμό. Μεγάλη προσοχή έχει δοθεί τα τελευταία χρόνια στα φυτοφάρμακα και την επίδραση τους στη υγεία των καταναλωτών.
Μια γενική ταξινόμηση των φυτοφαρμάκων με βάση την χρήση τους, τα διακρίνει σε εντομοκτόνα, ζιζανιοκτόνα, τρωκτικοκτόνα, μυκητοκτόνα, ενώ ανάλογα με τη χημική τους δομή, μια απλή γενική κατάταξη θα είναι αζωτούχα, πυρεθρίνες, οργανοφωσφορικά, οργανοχλωριωμένα, καρβαμιδικά κ.λπ. Η τοξικότητα και εμφάνιση των συμπτωμάτων της δράσης των φυτοφαρμάκων μπορεί διακριθεί σε δύο σαφείς κατηγορίες:
• στην οξεία από έκθεση 12- 24 ωρών, με συμπτώματα από
ερεθισμό δέρματος αναπνευστικού και διάφορες αλλεργικές αντιδράσεις
• στην χρόνια από επαναλαμβανομένη έκθεση, που εκδηλώνεται με
διαταραχές του ανοσοποιητικού και ενδοκρινικού συστήματος μέχρι και καρκίνο. Οι
πληθυσμιακές ομάδες που είναι πιο ευαίσθητες στη δράση αυτών των ουσιών είναι
πρώτα από όλα οι εργαζόμενοι στη γεωργία και στις διάφορες βιομηχανίες
παραγωγής φυτοφάρμακων και στη συνέχεια σε επίπεδο οικογένειας, τα παιδιά, οι
έγκυες γυναίκες και οι ηλικιωμένοι.
Παρενέργειες στα
παιδιά:
Οι άμεσες παρενέργειες που
έχουν αναφερθεί σε παιδιά περιλαμβάνουν:
• Δερματικούς Ερεθισμούς
• Αλλεργικές αντιδράσεις – άσθμα
• Γαστρεντερολογικά συμπτώματα
• Νευρολογικά συμπτώματα
• Ερεθισμός αναπνευστικού συστήματος
• Ειδικά σύνδρομα όπως η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και
Υπερκινητικότητας (ADHD - ΔΕΠΥ )
Η δε μακροχρόνια έκθεση ενός μικρού παιδιού,
μπορεί να οδηγήσει σε ανωμαλίες στην ανάπτυξη, αυξημένη ευαισθησία σε
μολύνσεις, ακόμη και σε καρκίνο. Σε αυτό το πλαίσιο, το θέμα των βιολογικών
προϊόντων έρχεται πάλι δυναμικά στην επιφάνεια σαν μια εναλλακτική ασφαλή
πρόταση. Είναι όμως έτσι;
Φρούτα &
λαχανικά με υψηλότερη και χαμηλότερη συγκέντρωση φυτοφαρμάκων:
Σε μια έρευνα που έγινε στην
Αμερική από έναν μη κυβερνητικό οργανισμό (Environmental Working Group) αρχικά
το 1995, και στη συνέχεια το 2010, ταξινόμησαν τα δώδεκα πιο επιβαρυμένα φρούτα
και λαχανικά (dirty dozen), με κριτήριο την υψηλή συγκέντρωση φυτοφαρμάκων.
Έτσι, σύμφωνα με την έρευνα αυτή η λίστα των πιο επιβαρυμένων τροφίμων
περιλαμβάνει τα εξής:
• Μήλο
• Λάχανο
• Μαρούλι
• Φράουλες
• Καρότα
• Κεράσια
• Σταφύλια
• Πιπεριές
• Ροδάκινα
• Αχλάδια
• Νεκταρίνια
• Σέλινο.
Στην ίδια ανακοίνωση υπάρχει
και μια άλλη λίστα από συμβατικής καλλιέργειας προϊόντα, στα οποία οι
συγκεντρώσεις των φυτοφαρμάκων είναι χαμηλή. Σε αυτά περιλαμβάνονται :
• Κρεμμύδια
• Σπαράγγια
• Μπρόκολο
• Μάνγκο
• Γλυκοπατάτες
• Καρπούζι
• Αρακάς
• Μελιτζάνα
• Ακτινίδιο
• Ανανάς
• Αβοκάντο
• Παπάγια
Όμως ο οργανισμός κάνει σαφείς
προτάσεις όμως όμως καταναλωτές ώστε οι επιλογές όμως να είναι με βάση όμως
λίστες αυτές ώστε να μειώσουν τα επίπεδα των φυτοφαρμάκων που προσλαμβάνουν
μέσω των τροφίμων. Όμως προτρέπει να χρησιμοποιούν βιολογικά προϊόντα αντί των
dirty dozen, ώστε να μειώσουν κατά 80% την πρόσληψη των φυτοφαρμάκων στο
καθημερινό όμως πιάτο. Είναι έτσι όμως ;
Ο αντίλογος της
επιστημονικής κοινότητας:
Οι λίστες αυτές δημιούργησαν
μεγάλη αίσθηση στην Αμερική και ξεκίνησε μεγάλη συζήτηση για τα αποτελέσματα
και για τις λίστες των «καθαρών» και «βρώμικων» τροφίμων, ώσπου το 2011 έρευνα
του πανεπιστήμιου της Καλιφόρνιας που δημοσιεύθηκε σε έγκριτο επιστημονικό
περιοδικό, ανέτρεψε τους ισχυρισμούς αυτής την ομάδας. Συγκεκριμένα, η έρευνα
ανέφερε ότι τα ποσά των φυτοφάρμακων που βασιστήκαν οι λίστες ήταν πολύ
χαμηλότερα από τα επιτρεπόμενα όρια, ώστε να μην υπάρχει κανένας κίνδυνος από
την κατανάλωση των φρούτων και λαχανικών της λίστας .Επίσης, τονίζουν την
λανθασμένη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε και η οποία οδήγησε σε λανθασμένα
συμπεράσματα. Το άρθρο των επιστημόνων είναι καταπέλτης και ανατρέπει ένα ένα
τα επιχειρήματα που βασιστήκαν αυτές οι δήθεν λίστες καταλήγοντας στο εξής: η
αντικατάσταση των συμβατικών τροφίμων με βιολογικά δεν μειώνει το ρίσκο της
έκθεσης του καταναλωτή σε φυτοφάρμακα.
Τι συμβαίνει με
τους καταναλωτές στην Ελλάδα;
Ο καταναλωτής βομβαρδίζεται
καθημερινά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με ένα καταιγισμό πληροφοριών και
πολλές φορές στέκεται αβέβαιος μπροστά στο ράφι του σουπερμάρκετ. Σε κάθε
περίπτωση, η σωστή πληροφόρηση από τους αρμόδιους φορείς (ΕΦΕΤ, υπουργείο υγείας,
πανεπιστήμια) δεν θα πρέπει να υποκαθίσταται από τις διάφορες «ανεξάρτητες»
έρευνες που ξεφυτρώνουν ιδιαίτερα στο Διαδίκτυο. Η πηγή και η αξιοπιστία αυτών
των «ανεξάρτητων» ερευνών είναι πολλές φορές ύποπτη και αρκετά συχνά
επιστημονικά λάθος. Ο καταναλωτής πρέπει να είναι ψύχραιμος και να διασταυρώνει
τις πληροφορίες μόνο από αξιόπιστες πηγές (ΕΦΕΤ και πανεπιστήμια), ώστε να έχει
πάντα την σωστή και αντικειμενική πληροφόρηση για τη διατροφή του.
Ποιες ενέργειες
μπορούν να προστατεύσουν τον καταναλωτή;
Ο κίνδυνος «παραμονεύει» όταν
μικρές ποσότητες από αυτά παραμένουν στα γεωργικά προϊόντα και έτσι περνούν
στην τροφή μας. Τα ανώτατα όρια που επιβάλλονται στα υπολείμματα φυτοφαρμάκων
από τη νομοθεσία αποσκοπούν στον περιορισμό της έκθεσης σε αυτά και στην
εξάλειψη απαράδεκτων κινδύνων για την υγεία μας. Παράλληλα, υπάρχουν ορισμένες
απλές ενέργειες που μπορούν να προστατεύσουν τον καταναλωτή από το κίνδυνο
κατανάλωσης υπολειμμάτων βλαβερών ουσιών στα τρόφιμα. Μερικές από αυτές είναι:
Τα φρούτα και τα λαχανικά πρέπει να πλένονται καλά με αραιωμένο σαπούνι ή ξίδι
.Η αποφλοίωση δεν είναι απαραίτητη, όταν γίνεται όμως μειώνει τα υπολείμματα
που πιθανόν να υπάρχουν .Πριν το στύψιμο ορισμένων φρούτων καλό είναι να
απομακρύνεται η φλούδα .Η αφαίρεση των εξωτερικών φύλλων από διάφορα λαχανικά
όπως λάχανο, μαρούλι κ.ά. είναι χρήσιμη ενέργεια .Το ζεμάτισμα ή ο βρασμός
πολλών λαχανικών μειώνει τα επίπεδα φυτοφαρμάκου σε αυτά. Η διατροφή μας με
ποικιλία φρούτων ή λαχανικών, μειώνει τον κίνδυνο αφού δε θα καταναλώνουμε ένα
είδος στο οποίο μπορεί να υπάρχει συγκέντρωση ενός συγκεκριμένου φυτοφαρμάκου
.Δεν πρέπει με κανένα τρόπο να τρώμε φρούτα ή λαχανικά τα οποία θα συλλέξουμε
από κάποιο χωράφι, χωρίς να ξέρουμε αν και πότε έχουν ραντιστεί με φυτοφάρμακα
.Ιδιαίτερα τα παιδιά που μένουν ή παίζουν κοντά σε περιοχές με δέντρα ή άλλες
καλλιέργειες, θα πρέπει να αποφεύγουν να τρώνε καρπούς από αυτές.
Δείτε εδώ : https://www.youtube.com/watch?v=4O39uccVdpE
Η εργασία αυτή υλοποιήθηκε από τις μαθήτριες του τμήματος Α1 , Βολιτάκη Κάλλια , Κιαγιαδάκη Μαρία, Όλγα Καράτζη, Μαρία Σακαδάκη ,Θεοδώρα Βοριζανάκη , Μαρία – Εμμανουέλα Κοκολογιαννάκη ,μέσα στα πλαίσια του προγράμματος Διατροφή-Υγεία- Περιβάλλον